Workshop Mirror | Mirror in Kunsthal KAdE - Ik wist niet dat er zoveel spiegelgebeuren was

Nieuwsgierig en een beetje terughoudend stappen de zes deelnemers van GGZ Centraal de workshopruimte binnen. Het is nog niet helemaal duidelijk wat zij daar die middag gaan doen. Na een korte uitleg over het programma, lijkt iedereen enthousiast. Ondertussen verschijnt op het tv-scherm de museumdocent, Machteld, die zichzelf voorstelt en de middag met ons doorneemt. Machteld vertelt over het verschil tussen een kunsthal en een museum en over de huidige tentoonstelling Mirror | Mirror in Kunsthal KAdE.

De rode draad in deze tentoonstelling is de spiegel. Hoeveel spiegels kennen de deelnemers eigenlijk? De spiegel in de badkamer en op de wc, een lachspiegel, spiegelend water, een make-up spiegel en de bloedspiegel. Dat zijn er heel wat en toch weet Machteld er nog een aantal aan toe te voegen! Namelijk een autospiegel, een bolle spiegel, een verkeersspiegel, een spionnetje en een lepel. Nu worden we uitgedaagd om de spiegels in twee kunstwerken te zoeken. En kijken we naar het verkeerde spiegelbeeld in het werk La reproduction interdite van René Magritte. In deze spiegel zie je niet je normale spiegelbeeld, maar jezelf van achteren. Handig als je kleding gaat passen!

In kunsthal KAdE hangt ook een spiegel die alleen je spiegelbeeld laat zien wanneer je lacht. Je moet dus in een goed humeur zijn wanneer je in de spiegel wilt kijken. “Nou, dan zou die bij mij nooit aan gaan!” grapt een van de deelnemers. We krijgen ook nog een filmpje te zien waarin dieren geconfronteerd worden met hun spiegelbeeld. Zouden zij zichzelf herkennen? Of denken ze dat hun spiegelbeeld een ander dier is? Er wordt volop gediscussieerd in de groep. Een van de deelnemers heeft parkieten, die kijken ook vaak in een spiegeltje. Die weten wel dat dat hun spiegelbeeld is, omdat ze tam zijn. Wilde dieren weten dat niet.

Met spiegelen bedoelen we niet alleen reflectie, je kan ook de houding of het gedrag van een ander persoon spiegelen. Aan de hand van een foto van Obama en Trump wordt ons uitgelegd hoe mensen in een gesprek elkaar (on)bewust nadoen. Je gaat precies zoals de persoon tegenover je zitten, met je armen over elkaar of een beetje naar voren geleund. Vaak is dit een positieve vorm van spiegelen, die aangeeft dat beide gesprekspartners geïnteresseerd zijn in de ander. Maar het is niet altijd iets positiefs. Machteld: “Wanneer iemand een gesloten of agressieve houding aanneemt, kan je die ook spiegelen. Dat wordt dan een heel onprettig gesprek. Probeer het zelf maar eens.” Een van de deelnemers gaat met de armen over elkaar op haar stoel zitten en doet haar mondkapje op, de rest van de deelnemers volgt. Zo hebben we haar allemaal gespiegeld.

Na de boeiende les over spiegels neemt workshopgever Emanuelle van Scholen in de Kunst het over. We krijgen een groot vel papier en een klein handspiegeltje. Ze laat een paar voorbeelden zien van kunst waarbij gebruik gemaakt is van een spiegel. Bij een van de voorbeelden moesten museumbezoekers door een tuin lopen door in een handspiegeltje achter zich te kijken. Dat moet een van de deelnemers ook eens proberen! Eerst wat onwennig, maar al snel met handigheid weet hij zich door de workshopruimte te begeven. “Ik had verwacht dat het veel moeilijker was, zo met twee perspectieven.” Als iedereen weer rustig zit, geeft Emanuelle ons de opdracht om op het blad het spiegeltje met daarin (een deel van) je spiegelbeeld te tekenen. Op de achtergrond mag je een plek tekenen waar jij op dit moment het liefst zou willen zijn. Deze combinatie van twee tekeningen in één geeft wat verwarring, maar uiteindelijk gaat iedereen aan de slag. Er wordt een stoel voor de laptop gezet, waar deelnemers kunnen gaan zitten om hun tekening aan Emanuelle te laten zien, tips te vragen of gewoon even een babbeltje te maken. De deelnemers zijn streng voor zichzelf, maar heel complimenteus naar hun collega’s. Ze moedigen elkaar aan en zijn onder de indruk van de kunstwerken. Aan het einde van de workshop laat iedereen hun tekening aan Emanuelle en aan de groep zien. Zij geven uitleg over wat ze getekend hebben, wat de vormen en kleuren voorstellen en hoe ze het vonden. Uiteindelijk is iedereen dik tevreden met wat ze gemaakt hebben. En er zitten bijzondere werken tussen, waarbij de een geluidsgolven heeft getekend, de ander zichzelf in gekleurd licht heeft gezet en weer een ander het liefst nu op het strand zou willen zijn.

Hoewel de deelnemers wat twijfelend aan het programma begonnen, klinken ze na afloop allemaal enthousiast. Een van de deelnemers kijkt naar zichzelf in een koffielepeltje en vraagt zich af waarom je spiegelbeeld daarin ondersteboven is. Er wordt door de ruimte gelopen met het spiegeltje in de hand en een van de deelnemers is onder de indruk van het aantal soorten spiegels “Ik wist niet dat er zoveel spiegelgebeuren was.” Wat later in het jaar zullen zij allemaal een bezoek brengen aan de tentoonstelling Mirror | Mirror in Kunsthal KAdE. Een uitstapje om naar uit te kijken.

Anita Schuurman, kunsthistorica

Special Arts haalt het museum naar het atelier
Samen met Amersfoortse musea heeft Special Arts een online museumprogramma opgesteld voor kunstenaars met een beperking. Hierbij wordt een kunstles gegeven, kunnen deelnemers hun opgedane kennis inzetten bij een inspirerende workshop en zal er op een later moment een museumbezoek plaatsvinden. Dit programma is een pilot en wordt georganiseerd in samenwerking met Museum Flehite, het Mondriaanhuis en Kunsthal KAdE. Bij dit project hebben wij ons de volgende onderzoeksvraag gesteld: In welke mate kunnen bestaande educatieve programma's van musea worden ingezet bij mensen met een verstandelijke of psychische beperking? Hierin werken we samen met ArteKino. Met dit onderzoek willen we bijdragen aan een meer inclusief educatieprogramma binnen musea.

Foto's:
Kunsthal KAdE tentoonstellingsbeeld. Jeppe Hein, Mobile Mobile, 2010 croutesy köning GALERIE, berling, 303 gallery, New York, galleri nicolai wallner, copenhagen. foto mike bink

Rene Magritte, la reproduction interdite. olieverf op doek. Afbeelding van Boijmans van Beuningen

Kunstwerk van Anne, één van de deelnemers.