5. Gedichtenlaboratorium – Vraag & antwoord van Blindschelders & Raadsman

Leerlingen / deelnemers willen geen fouten maken en blokkeren daardoor. Hoe gaan we daar mee om?

Dit is een belangrijke vraag, dank voor het stellen!
In een specifiek voorbeeld ontstaat er de prachtige zin: De honden laten de mensen uit. De schrijver van deze zin wilde hem niet opschrijven, want: het ‘klopt’ niet.
Zeker in een schoolsituatie is dat best te begrijpen. Op school gaat het juist vaak over het leren kennen en toepassen van regels. En het is ook belangrijk om regels te leren.
Aan de andere kant zorgen de regels er soms voor dat de authentieke uiting ondersneeuwt. Juist daarom is het schrijven van meer creatieve teksten een mooie aanvulling op de gangbare taalaanpak.

Voor een leerling is dat niet altijd zomaar te snappen: eerst moet je wel aan de regels voldoen en dan ineens niet meer?
Een optie is om de les of de bijeenkomst te beginnen met het samen lezen van een gedicht en het gedicht dan ook te laten zien. Kijk: zo kan een gedicht er uit zien.
En in een later stadium, wanneer er aandacht is voor vormgeving, kun je ook heel anders uitziende gedichten laten zien. Er is in de poëzie veel geëxperimenteerd met vorm, zowel qua lay-out als in de typografie. Wanneer je dergelijke voorbeelden laat zien, snappen leerlingen misschien beter dat het hier gaat om expressie en niet om regels leren.
Een andere optie is het in de groep bespreken van dergelijke zinnen. In het voorbeeld van de uitlatende honden kun je prima vragen:
‘Wat betekent die zin?’
‘Wat is er grappig aan?’
‘En wat betekent de zin als je hem ‘correct’ opschrijft?’ Je zou zelfs op dat moment kunnen overwegen het poëtische element omkering te benoemen. Door samen te zoeken naar betekenis voelen leerlingen zich weer vrijer om te spelen met de taal.

Tenslotte is het ook goed om leerlingen de tijd te geven. Taal en poëzie leer je niet in één sessie, dat leer je door het steeds te doen. Wanneer leerlingen de werkwijze een beetje leren kennen en vertrouwen winnen in wat er kan en mag, zullen ze vanzelf meer gaan spelen en experimenteren. De code van de les moet misschien gewoon nog helderder worden.
Wees geduldig en begripvol, ook met alle vormen van weerstand die de vrije uiting soms oproept.