Special Award 2019 rondleiding: Kunst ervaren met al je zintuigen

Maandag 2 september 2019 kwam een groep deelnemers, ouders en begeleiders van Frontaalkunst Baarn naar de Nicolaïkerk in Utrecht. Zij kregen een zintuigen rondleiding door Marijke de Val.

De groep van atelier Frontaalkunst bestaat dit keer uit vijftien personen: deelnemers, begeleiders Wil en Rens en drie ouders. De genomineerde deelnemers van de Special Award: Douwe, Manuel, Jan en Mark, zijn er vandaag niet bij. Voor de lunch zet ik de kunstwerken die stroom behoeven vast aan, krijgt het voelkunstschilderij vanTaktila* nog ingepakt een plek en worden de wollige werken van Maurits (‘kolozaieken’) uitgestald.

Op de tast
Na de lunch vraag ik wie er een bril op wil die ervoor zorgt dat je bijna niets ziet. Vier deelnemers gaan samen met een maatje naar de plek waar Maurits’ kolozaieken staan. Ze vinden het spannend en leuk. Een van hen vindt het te griezelig, dus gaat de bril af voor de treden van het koorgedeelte in de kerk. De ziende mensen houden hun mond en de ‘blinden’ voelen aan de draadjes en raden: ‘het is touw, een veter, het is mensenhaar, het is wol’ en betasten de kleine kolozaieken: ‘het zijn knopen en lussen , het is gehaakt , het is een monstertje … een spin!’

Hoe doet Maurits dat?
Als de brillen afgezet zijn, schaart de groep zich om de beelden van Maurits. Ze zijn onder de indruk en merken op dat het mens-dieren zijn. Met gekke poten. Pluto levert veel gelach op. Ze vinden het knap gemaakt en een van de deelnemers is bijzonder geïnteresseerd in Maurits werkwijze. Ze zou het ook wel willen proberen. Ik verwijs naar zijn website (www.mauritssterkenburg.com) en vertel wat over zijn aanpak. Op mijn mobiel laat ik een stukje recent door Maurits gecomponeerde muziek horen. De groep is vol bewondering om zoveel verschillende talenten bij een persoon.

IJsjes pakken en kleuren voelen
We lopen door naar het werk van Elias Westera. Via een iPad kunnen zijn digitale bekeken worden.  Iedereen staat in de rij om ook even te manoeuvreren met de ‘ijsjesmachine’. De begeleiding noteert de naam van DAF Assen waar Special Arts masterclasses Virtual Reality aanbood.  Een paar mensen blijft hangen, ze krijgen er geen genoeg van hun eigen handen in het beeld te zien. Hoe is het mogelijk?  De rest steekt over naar Taktila. Samen pakken we het voelbare schilderij uit. Er hangt nog eenzelfde schilderij; anders gemaakt maar met dezelfde afbeelding. Na wat gezoek wordt het gevonden. Er wordt geaaid en geknuffeld. Marion vindt het zo mooi; zij wil ook wel graag zoiets maken: een textielschilderij van verschillende stofjes en kleuren. De begeleiders gaan contact opnemen met Taktila. Ze zijn verrukt over deze tastbare kleurenstaalkaart en zien mogelijkheden voor hun deelnemers.

Grootmoeders appeltaart
Ik heb een flesje kaneel en kaneelstokjes bij me gestoken. Bewust gekozen voor een geur die de meeste mensen als prettig ervaren. Ik laat het een aantal mensen ruiken en vraag waar ze aan moeten denken:  ‘warme appeltaart , kaneelkoekjes, koffie , de keuken van mijn oma’. We lopen vervolgens langs de schilderijen van Lenneke Zoeteman en Karhang Mui. ‘Kijk een keuken’, ‘kijk een soort taartje en een schaal met kruiden’. De kaneelgeur richt de aandacht op de details in de verschillende schilderijen.

Uit eigen atelier
Tot slot wordt het werk van collega Mark Veen door de groep nog eens goed bekeken en ze vertellen elkaar hoe Mark er aan gewerkt heeft en welke oplossingen hij bedacht heeft om de olifant te maken, te bakken en op te zetten. Ze hopen dat Mark er een prijs mee wint, maar gunnen het Jan, Douwe en Manuel natuurlijk ook. Het is bijzonder dat een kleine dagbesteding met vier kunstenaars genomineerd is. Daar zijn ze dan ook heel trots op. Begeleider Wil: “We investeren en stimuleren behoorlijk intensief en serieus en dat werpt zijn vruchten af.”

Marijke de Val

*) Wat is Taktila?
Mensen met een visuele beperking hebben niet zo veel aan een foto of schilderij aan de muur. Een mooi alternatief is Taktila. Met dat kleurensysteem kunnen voelbare kunstwerken en illustraties worden gemaakt. Het kunstwerk Paashaaspoppetjes van Arie Noordijk is speciaal voor de Special Award 2019-expositie omgezet naar een voelkunstwerk.