Een onderzoek naar onze fascinatie voor outsider art

Wölfli Adolf, General View of the Island Neveranger, grafiet op papier, 1911, 99,8 cm x 71,2 cm, Museum of Fine Arts Berne

Een onderzoek naar onze fascinatie voor outsider art

Steef Wildenbeest: “Ik ben een groot bewonderaar van dat wat ik ken als outsider art. Hoewel ik afgestudeerd ben binnen de kunstacademie, merk ik dat mijn voorkeur eerder ligt bij deze buitenbeentjes van de kunstwereld. En ik ben niet alleen. De laatste jaren nam de populariteit en handel in outsider art sterk toe. Maar het heeft ook iets ongemakkelijks; kunst in een museum of galerie, die vaak door de maker nooit is bedoeld als kunst. En soms zelfs vervaardigd binnen wrange omstandigheden.

Ik denk hierbij aan het werk van Adolf Wölfli, een psychiatrisch patiënt die in gevangenschap prachtig werk maakte. Of Henri
Darger: de conciërge die in het diepste geheim werkte aan een meer dan 15.000 pagina tellend manuscript vol intrigerende illustraties. In 2014 ging een werk van Darger over de toonbank voor maar liefst 745.076 dollar.

Wat verklaart onze fascinatie voor de outsider?
Outsider art spreekt tot mensen op andere wijze dan ‘normale’ kunst. Maar wat verklaart onze fascinatie voor de outsider? En kunnen we eigenlijk een punt binnen onze geschiedenis aanwijzen waarbij we een grens hebben getrokken tussen deze
twee werelden? Ik wilde hier meer over weten en besloot er onderzoek naar te doen binnen de kunstacademie.Zo leerde ik hoe we door de eeuwen heen totaal anders naar ‘de ander’ zijn gaan kijken en dat onze dialoog met de outsider na de Middeleeuwen
werd verbroken. Hier komt in de 19e eeuw verandering in door het ontstaan van ons romantische beeld van de gekwelde en geïsoleerde kunstenaar. Een ander fenomeen uit die tijd is het exotisme: de fascinatie voor datgene wat anders en ‘vreemd’ is. Westerse kunstenaars gingen aan de haal met Oosterse culturen en maakten het op omstreden wijze deel van onze cultuur, als een vorm van artistieke kolonisatie.

Maar geldt dit niet ook voor outsider art? Is mijn waardering voor deze kunst wel oprecht, of vind ik het gewoon ‘lekker gek’ en anders? De makers zijn vaak niet in staat om hun eigen werk te verantwoorden, vormen meestal geen dialoog of netwerk met
andere outsiders en hun werk wordt enkel verzameld, geïnterpreteerd en gecureerd door de insiders. Want wie de outsider beschrijft, doet dit altijd als insider. En om deze kunst oprecht te waarderen moeten we ervoor waken om de outsider niet enkel als een buitenstaander te beschouwen, of te profiteren van het feit dat niet elke kunstenaar zijn werk kan verantwoorden.”

Steef Wildenbeest (1987) is illustrator en volgt de opleiding Docent Beeldende Kunst en Vormgeving deeltijd.

Dit is een samenvatting van het essay The Other Within The Outsider, dat eerder is gepubliceerd op het openbaar toegankelijke platform Mister Motley. Het volledige artikel is terug te lezen via:
https://www.mistermotley.nl/motley-college/een-onderzoek-naar-onze-fascinatie-voor-outsider-art
Deze blog is verschenen in Kunstmagazine pArt 2002-2.

Benieuwd naar de keuze van Steef Wildenbeest uit de Special Arts kunstuitleencollectie? Lees het Special Arts Bulletin #93
https://specialarts.mijnpublicatie.online/sab_93