Blog: Poëzie bij STIP VSO Utrecht

STIP VSO in Kanaleneiland is een prachtig groot zwart gebouw met grote groene ramen. Een veilige omgeving in een dynamische stad, waar iedere dag een heel team klaar staat voor de vele leerlingen. In samenwerking met Stichting Special Arts is Louise Doornebal ‘Het Andere Gedicht’ als project gestart. Samenwerking en betrokkenheid zijn hierbij de belangrijkste thema’s.

Louise Doornebal houdt zich vooral bezig met de creatieve ontwikkeling van de leerlingen. Zij is onder andere Interne Cultuur Coördinator en trainer/opleider. Ieder jaar maken ze een prachtig toneelstuk. Verder hebben ze door het jaar heen verschillende projecten waar ze creatief bezig zijn door te tekenen, knutselen, schilderen, foto’s maken en op dit moment schrijven. Na de training Het Gedichtenlaboratorium in gebruik is het bij Louise gaan bruisen van de ideeën om aan de slag te gaan met poëzie. Dit proces zal door Special Arts gevolgd worden in een serie blogs en de beschrijving van het lesprogramma.

Poëzieles bij STIP VSO
Het is weer een beweeglijke woensdagmorgen. Louise is al druk met de eerste groep waar ze het project mee uitvoert. Alle drie de groepen zijn van de dagbesteding, maar ze zijn allemaal op een totaal andere manier bezig met het project. Bij STIP hebben ze gekozen voor het thema: feestmaand. Dit was leuk voor deze tijd van het jaar met Sinterklaas, Kerst en Oud en Nieuw. Bij de finish van het project met de dagbesteding is het ook tijd voor de andere afdelingen en dan zal het thema naar de interesses van die groepen worden gevormd. Louise vertelt: ‘’Het project is opgebouwd in vijf lessen. Ze werken iedere les naar het uiteindelijke ‘kunstwerk’ toe. Het is een bijzonder project met deze groepen, omdat een aantal van hen niet kan lezen. Dat maakt ons doel van samenwerking en betrokkenheid zo belangrijk. Ik ben druk bezig geweest om het lesprogramma samen te stellen en het voor de docenten van de groepen ook toegankelijk te maken. Het is namelijk niet de bedoeling dat ik het uurtje de groep overneem, maar zij zijn een deel van het project en participerenbij alle lessen mee. De samenwerking van een hele klas doet veel met het pedagogische klimaat, door de invulling van elkaars ideeën.’’

Volgens Louise was het een uitdaging voor haar en de andere docenten om het project tot een succes te maken. Het is makkelijk om de gaten zelf in te vullen, als de leerlingen geen inbreng hebben of het moeilijk vinden om op een creatieve manier na te denken. Deze invulling zorgt ervoor dat het creatieve proces niet zijn eigen weg kan gaan. Om tot een goed resultaat te komen is wel sturing nodig: door te vertellen welke feestdagen er zijn of door het eerste stuk tekst van het verhaal te beginnen met ‘Er was eens’. ‘’Ik heb ‘Het Andere Gedicht’ in vier fases ingedeeld en in de vijfde les is het gedicht compleet. Iedere week maken ze naar aanleiding van het besproken onderwerp of thema een tekening. Op die manier probeer ik ze op verschillende manieren creatief bezig te houden. Daarnaast is de tekening voor hen een herinnering aan wat ze de week ervoor hebben gedaan.’’
 

Vijf poëzielessen voor dagbesteding

Ondertussen is het project met de dagbesteding aan haar einde gekomen. We brengen de vijf lessen in beeld om u een mooi idee te geven hoe de gedichten tot stand zijn gekomen met de drie groepen en hoe de creatieve ontwikkeling is verlopen.

Les 1 – Het begin van de poëzielessen begon met Louise die een brief kwam brengen. ‘Het is al bijna augustus …’ was de eerste zin. Terwijl deze maand al lang voorbij was. Door gaten in de brief te maken ontbraken er woorden en konden ze die vervolgens zelf invullen. Dit leidde al naar het thema ‘feestmaand’. Vervolgens mochten ze nog van alles zelf roepen en associëren naar wat er al op het bord was geschreven.

Les 2 – Allereerst blikken ze altijd even terug op wat er de vorige les is besproken. Dit is erg belangrijk voor het proces van het project. Vele woorden werden opgeschreven en nu zijn vele woorden alweer afgevallen, omdat ze die zijn vergeten. De drie feestdagen, kerst, sinterklaas en oud en nieuw, werden als tekening op een groot vel geïllustreerd. Daar werden de woorden die ze al hadden en opnieuw konden bedenken bij geplakt. Aan het einde van de gezamenlijke les maken ze ieder apart een tekening over een van de besproken thema’s.

Les 3 – In iedere groep werd het grote vel met de drie thema’s en bijgeplakte woorden op de tafel gelegd. Per thema werden de woorden opgeteld en het thema met de meeste woorden werd het thema van het gedicht. Heel bijzonder is dat alle drie de groepen de meeste woorden konden bedenken bij kerst. Er werden nog zoveel mogelijk woorden aangevuld en vervolgens werd de groep opgesplitst in drie groepen. De leerlingen kozen allemaal een woord en die verwerken we in een mooi verhaal dat begint met ‘Er was eens …’ Ook deze les maken ze weer een tekening en dit keer in het gekozen thema kerst.

Les 4 – Alle verhalen zijn een week geheim gebleven. De spanning mag wel een beetje opgebouwd worden als het einde bijna in zicht is. De docenten lezen het verhaal op en uiteindelijk kiezen we met elkaar de mooiste zinnen en woorden uit alle verhalen. Deze worden genoteerd, zodat de vakdocent Louise er een lopend gedicht van kan maken.

Les 5 – Het kunstwerk is klaar! Een kunstwerk uit woorden en zinnen opgebouwd. Het gezamenlijke project heeft zijn einde gehaald door goede samenwerking en betrokkenheid van iedereen. Alle groepen hebben een gedicht gevormd met een beetje sturing van docenten en een eerste zin van het verhaal. Het is heel bijzonder om de creativiteit te prikkelen bij drie zeer verschillende groepen en wat het met hen doet. Daarnaast ook hoe ze met elkaar communiceren als ze gezamenlijk iets moesten bedenken of maken. Het eerste ‘Andere Gedicht’ is geslaagd. 

Céline Boute