Special Award 2019 Beeldrijm 4: Een kwestie van verbinden

door Renze Koenes, beeldend kunstenaar te Deventer
www.renzekoenes.nl

Wanneer je naar kunst kijkt, of luistert, of kunst ervaart met een ander zintuig zijn altijd de componenten inhoud en vorm aanwezig. Inhoud gaat over het ‘wat’, de idee van de maker, vorm gaat over het ‘hoe’, de manier waarop de maker zich heeft uitgedrukt. Wat zou Bob van Buuren hebben doen besluiten een schilderij te maken over een potje houtlijm? De pot is overbekend. Het geel dient als signaalkleur. Zo kan een timmerman in een oogopslag de lijm terugvinden in de chaos van het onvoltooide.

Vanuit de kunstgeschiedenis kennen we meerdere schilderijen over geel. Toen Vincent van Gogh in 1888 in het gele(!) huis in Arles woonde nodigde hij zijn collega-schilder Paul Gauguin uit om te komen logeren, met het plan om een kunstenaarsgroep op te richten. Samen de wereld veroveren is natuurlijk makkelijker dan de strijd alleen aan te gaan. Om het verblijf voor Gauguin aangenaam te maken schilderde Van Gogh de zonnebloemen voor in zijn slaapkamer. Gastvrij geel, als het zonovergoten Zuid-Frankrijk. De vriendschap tussen Gauguin en Van Gogh liep slecht af. Desondanks schilderde Vincent in december van dat jaar twee stoelen als allegorische portretten van de beide vrienden, waarbij hij zichzelf als een bescheiden, en Gauguin als een mystiek kunstenaar voorstelde.

De Engels-Amerikaanse schilder David Hockney heeft zijn bewondering voor Vincent van Gogh nooit onder stoelen en banken gestoken. In 1988 maakte hij zijn versie van de beide stoelen, waarvan die over Van Gogh hier te zien is. De stoel is knalgeel met oranje en groen. De plavuizen vloer is rood, de wand hard blauw. Er is sterk gebruik gemaakt van complementair kleurgebruik, precies zoals Van Gogh dat deed. Ook Bob van Buuren gebruikt deze contrasten, hoewel zijn kleuren minder gemengd zijn aangebracht. 

Net als bij Hockney lijkt het bij van Buuren ook over het schilderen of tekenen zelf te gaan: op de achtergrond is de werkplaats met kwasten en potten te zien. Als een onbedoelde echo van Hockney en Van Gogh staat er een schildersezel van hout. De onderdelen van schilderezels, maar ook van houten stoelen, worden verlijmd. Met houtlijm. Het ultieme verbindingsmiddel. Of heeft Bob zomaar iets getekend omdat hij even geen onderwerp wist en lekker met geel aan de gang wilde? In dat geval heeft hij ook iets gedaan wat typisch is voor kunstenaars: het gewone verbijzonderen.

Vanaf de pot houtlijm schreeuwt een sticker ons toe: “35 % korting, OP=OP”. Een kreet die haaks lijkt te staan op het kunstenaarschap. Het woord “topspeed” op de pot, als indicator voor de snelle werking, is al helemaal niet van toepassing. Kunst komt namelijk geconcentreerd en met noeste arbeid tot stand.

Bronnen afbeeldingen:
Vincent van Gogh, Vaas met twaalf zonnebloemen (Arles, januari 1889). Philadelphia Museum of Art, Philadelphia, Verenigde Staten
David Hockney, Vincent’s Stoel en pijp, 1988. Foundation Vincent van Gogh, Arles

Potje Houtlijm van Bob van Buuren is onderdeel van de Special Award 2019-expositie vanwege de opvallende relatie van de kunstwerken met Video Games. Te zien in de Nicolaïkerk in Utrecht (naast het Centraal Museum), t/m 15 september 2019.
www.specialaward.nl