Songspiel My Videoland, een impressie van de totstandkoming, het gaat om het proces

Paul Koek, oprichter van muziektheaterensemble De Veenfabriek, sprak op de netwerkbijeenkomst over waardecreatie op 29 november 2016. Dit blog is gebaseerd op zijn bijdrage aan die dag.
 
Vaak werken wij naast de Theaterzalen op levende locaties – dat zijn locaties die in bedrijf zijn – of met acteurs die niet een theater- of conservatoriumopleiding op zak hebben. Bij muziektheatervoorstelling Songspiel My Videoland hebben we gewerkt met acteurs met een verstandelijke beperking van theatergroep Domino. We hebben aan hen twee vragen gesteld: welke film zou je willen maken en welke rol zou je daarin willen spelen? Zo kwamen we in de ‘werkelijkheid’ van deze acteurs. De verhalen die zij vertellen schrijven we helemaal uit, dus volledig, ook met de eh’s en de stiltes. Niet perse al die verhalen blijven intact, Elsa May Averill schrijft nieuwe teksten gebaseerd op de interviews en doet daarmee de dramaturgie van het samenstellen van de definitieve teksten. Die verhalen zijn wij gaan ontwikkelen samen met de acteurs van Domino. Omdat we met deze acteurs vanaf dag één met elkaar zijn begonnen, zijn we dicht in elkaars werkwijze en in elkaars leven gekomen. De verhalen knopen we aan elkaar. Dat is het geheim van Songspiel. De titel is ontleend aan Kurt Weill en Bertolt Brecht die vonden dat de opera toegankelijker moest worden. Zo werd het orkest uitgebreid met volkse instrumenten, zoals saxofoons en accordeons. Je vertelt een verhaal en via een song ga je naar een ander issue in het verhaal. In dit Songspiel gebruikten we 16 songs.
 
Het is een principe van de Veenfabriek, omdat we alles te veel geïnstitutionaliseerd vinden, dat wij vanaf het begin de deuren open hebben. Het proces is belangrijk voor het publiek, voor de acteurs, voor het spel, voor alles. We spreken met het publiek tijdens de repetities en soms gebeurt het dat één van hen in een voorstelling terechtkomt.
 
Een van de acteurs was Lars, acteur bij theatergroep Domino, die bij ons in het huis repeteren. Ik zag Lars heel vaak peinzen. En dan liep ik naar hem toe en dan vroeg ik: Lars waar denk je aan? En dan zei hij: Michael Jackson. Lars zit soms tijdens een repetitie in een wereld die op dat moment niet geuit kan worden. Dat wilde ik veranderen. Ik wilde heel graag Lars ontmoeten. Dus had ik het volgende voorstel: Lars, er is in deze groep een goddelijke drie-eenheid. Guido (een fantastisch acteur), jij en ik. En wij zijn de regisseurs van dit project. Wil jij regisseren? Ik heb ons goddelijke drie-eenheid genoemd, omdat Lars moest weten dat wij bij hem waren. Toen is Lars ons gaan regisseren. Dat deed hij vervolgens voornamelijk door een megafoon. Het resultaat was dat we zes jaar toneelschool of conservatorium van ons af moesten gooien. Want wat gebeurde er? De Domino-acteurs waren altijd in het nu. Echt in het nu. En wij waren aldoor aan het anticiperen om een nieuwe lijn in de act of scene te zetten. Zij zaten in het nu. Zij waren als kinderen. Zij konden stilstaan in het nu. Geen gedachte hebben. Alleen uitstralen. Alleen kijken. Ze konden ook super egoïstisch zijn.
 
En dat zijn we gaan overnemen. Dat hele proces raakte diep bij ieder van ons, in de wereld waarin zij vertoeven kwamen wij na een maand repeteren terecht. Ik heb al veel theater gemaakt, maar ik heb nog nooit een groep spelers meegemaakt die met zoveel plezier ’s ochtends om 8 uur of eerder de boel stonden uit te laden en op te bouwen om aan de gang te gaan. Er is iets gebeurd in de spelersgroep. Het publiek had moeite de ‘beperkte’ van de‘niet-beperkte’ acteurs te onderscheiden, we raakten ons publiek diep en kwamen erachter dat wij op een bepaalde manier zelf heel erg beperkt zijn door onze opleidingen, onze structuur van leven. Het is fascinerend en leerzaam om de werkelijkheid van de acteurs van Domino te ervaren.

www.veenfabriek.nl