Frits Gronert van Atelier Herenplaats met pensioen: 30 jaar lang gedrevenheid en een grote liefde voor de kunst

Frits Gronert vormde met Richard Bennaars het onafscheidelijke duo, dat bijna 30 jaar geleden Galerie Atelier Herenplaats creëerde en daarna uitbouwde. Niet alleen in Rotterdam, maar in de hele outsider art wereld met allerlei activiteiten in Nederland en daarbuiten. In 1991 schreven ze beide op een bierviltje wat ze ‘leuk’ zouden vinden in het kader van de normalisering, integratie en emancipatie in de gehandicaptenzorg. Ze dachten aan een atelier:

• voor gemotiveerde mensen met een talent voor kunstenaarschap;
• met begeleiders met een kunstachtergrond;
• waar alleen gewerkt zou worden met professionele materialen;
• waar de mensen serieus genomen zouden worden (met recht op ontwikkeling als kunstenaar, bijvoorbeeld in de vorm van kunstonderwijs, in plaats van vrije expressie)
• en met genoeg tijd hiervoor.

Deze uitgangspunten hadden een sneeuwbaleffect dat uitgroeide tot een lawine aan activiteiten. Om te beginnen de kunstlessen: tekenen naar de natuur, naaktmodel, werken met beeldende middelen en kunstgeschiedenis. Alles in een overzichtelijk weekprogramma voor de ochtenduren en autonoom werken in de middag. Ook werden jaarlijkse studiereizen, werkweken en boottochten georganiseerd. Voor medewerkers van bedrijven en kinderen van basisscholen werden workshops gegeven, dikwijls begeleid door deelnemers van het atelier. Werken met klei tot en met zelf papier maken, kon op het programma staan. In de afgelopen dertig jaar heeft Herenplaats deelgenomen aan exposities en kunstbeurzen, maar ook zelf honderden tentoonstellingen georganiseerd in de  eigen galerie. Meestal met werk van eigen kunstenaars in combinatie met reguliere kunstenaars. In veel gevallen vergezeld van een mooie catalogus.

De eerste externe beurs waar Herenplaats aan deelnam, was Very Special Arts in het Turfschip in Breda in 1992. Frits richtte daar, met zijn achtergrond als etaleur, museaal in. Hij kreeg er contact met Luc Boulanger van Creahm in Luik en ze begonnen met een nauwe samenwerking, bijvoorbeeld in de vorm van de expositie Projet Douze. Ook werden ze uitgenodigd voor de eerste expositie Zonder Omweg in museum Singer Laren. Tussen 1994 en 2002 stond Herenplaats vijf maal op de KunstRai in Amsterdam. In 1996 namen ze deel aan het Holland Tunnel Project in New York, dit was de eerste expositie van een grote reeks in de Verenigde Staten, met daarnaast ook de outsider art fairs in onder andere New York City en Chicago. Denemarken, Zweden, Duitsland, Frankrijk, Ierland, Hongarije en niet te vergeten Japan volgden. Waar aan tentoonstellingen werd deelgenomen en waar lezingen werden gegeven door Frits en zijn collega’s.

In Rotterdam werden, al of niet in samenwerking met de Willem de Kooning Academie, grote kunstprojecten georganiseerd voor de openbare ruimte. Recent was er nog een expositie van dertig kunstwerken op formaat A0 gereproduceerd en verspreid door heel Rotterdam. Van het begin af aan zorgde Herenplaats voor symposia, zoals ‘Kunst of Gunst?’ in 1993 en in 1995 werd het Landelijk Platform van Ateliers door hen opgericht. Het werd een geweldige vraagbaak voor veel ateliers, die toen als paddenstoelen uit de grond schoten.

Herenplaats exposeerde niet alleen op steeds hoger niveau, maar plaatste ook steeds meer kunstwerken in belangrijke verzamelingen van outsider kunst. Bijvoorbeeld die van het echtpaar Ammann met 63000 kunstwerken, Collectie De Stadshof, De Collection Neuve van Musee de l‘Art Brut in Lausanne en Museum of Outsider Art in Amsterdam. Het netwerk in de kunstwereld werd steeds groter door goede contacten met Chris Dercon, destijds directeur van Museum Boymans van Beuningen en met Karin  Verboeket, die Frits leerde kennen door Zonder Omweg 2. Zij was conservator van museum Singer Laren en later hoofdredactrice van het prachtige maandblad Out of Art, waar Frits ook voor schreef. 

De bekendheid van Herenplaats werd nationaal en internationaal steeds groter. Minke de Fonckert won in 1994 de K4-Award en in 2004 werden meerdere Herenplaats kunstenaars genomineerd voor de tweejaarlijkse EUward in München, toen Chris Dercon daar directeur was van Museum Haus der Kunst. In 2018 won Mies van der Perk een grote prijs in Japan, die ze zelf op mocht komen halen in Akusama.

Talrijke publicaties droegen bij aan de bekendheid. Niet alleen de lustrumboeken en tentoonstellingscatalogi, maar ook artikelen die Frits schreef voor Raw Vision en Out of Art. Herenplaats verspreidde zelf sinds 1995 het Herenplaats Bulletin, dat later Witte Wolken heette. Er zijn 28 driemaandelijkse edities van verschenen en in samenwerking met Raw Vision bereikte het de Verenigde Staten. Al deze activiteiten en nog veel meer zijn gedetailleerd beschreven in het in 2016 verschenen 25-jarig jubileumboek ‘Geen woorden maar beelden’. Het atelier is uitgegroeid tot een werkplek met 40 kunstenaars en een wachtlijst van nog 18 kandidaten.

Frits, die sinds 9 november 2020 met pensioen is, kan niet echt zeggen dat de kwaliteit van Galerie Atelier Herenplaats ‘vanzelf’ is bereikt. Hij heeft zich namelijk dertig jaar ingezet als artistiek leider en begeleider met gedrevenheid en liefde voor de kunst. Samen met anderen heeft hij er ook voor gezorgd dat outsider art een prominente plaats kreeg in de kunstwereld en dat de grenzen vloeiender zijn geworden. Het onafscheidelijke duo valt niet helemaal uiteen, want Frits blijft nog een dag per week verbonden aan het atelier als vrijwilliger.

Jack Vreeke, selectiecommissielid Special Arts

In Kunstmagazine pArt 2020-2 is in de rubriek Visie Op de visie van Frits Gronert op outsider art en kwaliteit te lezen. Kunstmagazine pArt ontvangen? Kijk voor bestelinformatie op: www.specialarts.nl/21713