Nu te zien in de Outsider Art Galerie: Marianne Schipaanboord

De fijne, schetsmatige pentekeningen van Marianne Schipaanboord, losjes en transparant ingekleurd met aquarelverf, geven een inkijk in haar belevingswereld. Ze is vanaf haar geboorte doof en kan niet spreken, waardoor tekenen voor haar een middel is om te communiceren en een manier om haar ervaringen te verwerken. In haar stille wereld bruist het van de ideeën en emoties. Beelden van groepjes mensen onder een wolk, muren met precies getekende stenen, voedsel, interieurs en douches, veel douches. Soms verduidelijkt een handgeschreven tekst de afbeelding. Marianne Schipaanboord (1965) laat door middel van haar tekeningen zien wat ze meemaakt en hoe ze die gebeurtenissen ervaart. Tegelijkertijd zijn haar tekeningen kunstzinnig en esthetisch. En voor iemand die spastisch is, opvallend trefzeker.

Sinds 2005 werkt Marianne drie dagen per week bij Galerie-Atelier De Kaai, een werkplaats voor beeldend kunstenaars van zorgorganisatie Gors in Goes. Haar begeleidster Hetty Schaart vertelt: “In het verleden volgde ze een tekencursus op een middelbare school, waar ze redelijk wat heeft opgestoken. Toen ze bij Galerie-Atelier De Kaai kwam, kon ze al heel goed tekenen. Werken met verf of klei wilde ze beslist niet, want ze houdt niet van vieze handen. Vanwege haar spasme hebben we haar materiaal gegeven dat goed bij haar motoriek past en haar tekeningen beter tot hun recht laat komen. Het is niet voor de hand liggend dat je dan uitkomt bij pen en aquarelverf. Toch hebben we gaandeweg ontdekt dat ze daar heel goed mee kan werken. Haar lijnvoering is zo mooi en bijzonder. Ze vult niet alles in met kleur, waardoor de tekeningen transparant blijven. Ook maakt ze soms linosneden. Ze heeft in haar hoofd wat ze wil maken en zet dat in een keer neer. Het is heel prettig voor haar dat ze dit talent heeft. Ze kan het tekenen dagen volhouden, ook thuis.”

Hetty vertelt dat Marianne in haar werk steeds minder terugkijkt op haar verleden. “Toen ze hier net kwam, had ze heel erg de behoefte om over haar geschiedenis te tekenen. Over haar ouders, over de plekken waar ze gewoond had, over wat ze had meegemaakt. Bij haar in een woongemeenschap woonde ooit een nogal gewelddadig persoon. Ondanks haar doofheid had dat een enorme impact. Dat heeft een trauma bij haar teweeggebracht. Ze heeft daar heel veel over getekend. Tekenen was voor haar een vorm van verwerking. Maar dat is nu bijna verdwenen. Ze tekent nu wat ze in het heden meemaakt. Ik vind dat positief.”

De communicatie met Marianne verloopt via gebarentaal. Ook heeft ze altijd een letterkaart bij zich. Hetty Schaart: “Ze schrijft dingen op. Ze gaat niet met ons in discussie over wat ze maakt of over haar manier van werken. Ze is erg gericht op wat ze zelf wil doen. Ik denk dat het ook een manier is om zichzelf te beschermen. Het gaat automatisch, ze hoeft er niet over na te denken. Soms is ze dwangmatig bezig met de onderwerpen die haar interesseren. Dan geeft ze geen antwoorden op je vragen. Ze heeft net een uitje gehad naar de Ark van Noach. Ze zit daar nu zó mee in haar hoofd, dat ze over niets anders kan praten en tekenen. Dat gaat soms een week door. Misschien is ze haar indrukken aan het verwerken. Dat vul je in, want je kunt niet in haar binnenste kijken.”

Uit: Kunstmagazine pArt 2013-2
Foto: Paola de Bruijn - 2017

In de tentoonstelling is haar werk gegroepeerd rond de voor haar belangrijke dagelijkse thema’s als de douche en badkamer, eten en haar leven in diverse instellingen. Daarnaast biedt de tentoonstelling ruim baan aan haar dromen en fantasieën. Die lijken vooral een verlangen naar vrijheid en een leven zonder beperkingen te weerspiegelen. Als zwarte Afrikaanse vrouw in een rieten hut, als Eva, alleen of samen met Adam in een grazige weide, in een caravan aan het strand. Wensdromen die menigeen koestert maar die voor Marianne Schipaanboord praktisch onmogelijk zijn.

Film en boek
Naast de vele werken op papier, waarvan sommigen nog niet eerder aan publiek zijn vertoond, is ook de film ‘Paradijs Glaswater – Het getekende leven van Marianne Schipaanboord’ van Fifi Visser te zien. Daarnaast is het boek ‘Marianne – portret van een Zeeuwse kunstenares’te koop.

Locatie:
Outsider Art Galerie in de Hermitage Amsterdam
Neerlandiaplein 7, Amsterdam

Voor meer informatie:
tel. 020 5308755
www.outsiderartgalerie.nl